1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Van atoom tot reagerende moleculen    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: -:- Code: 00130 Academiejaar: 2007-2008 Type: kern Niveau: inleidend Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:1 Aantal studiepunten: 6 Wegingscoëfficient: 6 Totaal aantal contacturen: 74 Totaal studietijd: 156 Deeltijds programma: Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Dhont Karin Janssens Carla Pittois Karen   KORTE OMSCHRIJVING In het opleidingsonderdeel “Van atoom tot reagerende moleculen “ wordt de basis gelegd voor alle verdere chemie in de opleiding. De hoorcolleges, de werkcolleges en het praktisch werk zijn sterk verweven. Zuur/base- en redoxtitraties worden uitgevoerd als toepassing op het uitschrijven van chemische reacties en stoechiometrie. De student verwerft een inzicht in de anorganische stofklassen en chemische bindingen. Omdat chemische analysetechnieken een integraal deel uitmaken van het eerste project wordt er veel aandacht besteed aan volumetrie en analytisch werken. Kennis van het glaswerk en het correcte gebruik ervan zijn uiteraard zaken die tijdens de labsessies intensief getraind worden. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan concentratie berekeningen uitgedrukt in verschillende eenheden. 2. De student kan een stoechiometrische vergelijking opstellen. 3. De student kan anorganische en organische stoffen klasseren volgens hun verbindingsklasse. 4. De student kan de samenstelling van een atoom weergeven. 5. De student kan de kwantumgetallen aan de elektronen in een atoom toekennen 6. De student kan de elektronenconfiguratie beschrijven door het aufbau principe toe te passen 7. De student kan het onderscheid maken tussen atomen, ionen en isotopen 8. De student kan een aantal trends in karakteristieke eigenschappen van een atoom weergeven:     a. de relatieve grootte van de radius van een atoom of ion     b. de ionisatie-energie c. de elektronenaffiniteit    d. de grootte van de elektronegatieve waarde inschatten 9. De student kan groepen en perioden in het periodiek systeem onderscheiden. 10. De student kan op basis van onderstaande eigenschappen,de plaats van de elementen in het periodiek systeem toekennen:    a. de elektronenconfiguratie    b. de radius    c. de ionisatie-energie   d. de elektronenaffiniteit   e. de elektronegatieve waarde 11. De student kan zuur/base reacties herkennen en uitschrijven. 12. De student kan gebruik makend van onderstaande begrippen, redoxreacties met zijn deelreacties uitschrijven:   a. oxidatie, reductie   b. het aantal uitgewisselde elektronen   c. de atomenbalans   d. de ladingbalans 13. De student kan het begrip dynamisch chemisch evenwicht toepassen:   a. met behulp van de evenwichtsconstanten de evenwichtsconcentraties, evenwichtspartieeldrukken en concentratiequotiënten bepalen voor een evenwichtsreactie   b. gebruik makend van de aciditeits-, basiciteits- en ionisatieconstante van water, de sterkte van de zuren en basen afleiden   c. het geconjugeerd zuur/base systeem in waterig milieu gebruiken om de sterkte van zuren en basen af te leiden 14. De student kan afleiden uit de pH of een oplossing zuur of basisch is. 15. De student kan het verschil maken tussen een ionaire en covalente binding. 16. De student kan de Lewisstructuur opstellen voor een molecule steunend op het streven naar octetstructuur. 17. De student kan uit de Lewisstructuur van de molecule de oxidatietrap en formele lading voor elk atoom afleiden. 18. De student kan de ruimtelijke structuur afleiden gebaseerd op de VSEPR theorie. 19. De student kan gebruik makend van de ruimtelijke structuur de hybridisatietoestand, de bindingshoek, de bindingslengte en het dipoolmoment van de molecule afleiden. 20. De student kan moleculen herkennen die niet voldoen aan octetstructuur en daarvoor de ruimtelijke geometrie, hybridisatietoestand en bindingshoek afleiden. 21. De student kan de intermoleculaire krachten bepalen en de invloed van de sterkte van deze krachten inschatten in functie van het kookpunt en het smeltpunt. 22. De student kan na de labsessies kan de student: 23. De student kan een labopdracht voorbereiden in het labschrift. 24. De student kan relevante notities maken in het labschrift tijdens het uitvoeren van de labopdracht. 25. De student kan veilig en analytisch werken. 26. De student kan een opstelling maken voor de uitvoering van een gewone en gefractioneerde destillatie. 27. De student kan een TX-diagram interpreteren. 28. De student kan de wet van Raoult en Dalton toepassen. 29. De student kan een manuele titratie correct uitvoeren. 30. De student kan analytisch correct verdunningen maken. 31. met behulp van de bekomen resultaten de concentraties berekenen en omzetten in de juiste eenheden. 32. De student kan een absolute en relatieve fout berekenen. 33. De student kan een wetenschappelijk verslag maken. 34. De student kan meewerken aan het 5S project. 35. De student kan zich aan de afspraken houden wat betreft:    a. aanwezigheid    b. inzet, orde    c. voorbereiding    d. stiptheid VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Basis algemene chemie:  theorie + oefeningen. Labvaardigheden: * a. destillaties     * b. titraties STUDIEMATERIAAL Cursus theorie : "van atoom tot reagerende moleculen"- auteur K. Dhont - Plantijnhogeschool 2007. Cursus lab : "scheidingstechnieken" en "volumetrie" - Plantijnhogeschool 2007. Handleiding “Noteren en verslaggeving tijdens practica” – auteur: H. Nachtegaele – Plantijnhogeschool 2006. Brochure “Veiligheid en kwaliteit” + risicoanalysekaartje. Labmateriaal. Labjas. Veiligheidsbril. Spatel. Peer WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 37  lesuren   23,13 practicum en oefeningen: 33  lesuren   20,63 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 86  klokuren   53,75 Verdere toelichting: hoorcolleges. oefeningensessies. laboefeningen. EVALUATIE Eerste examenperiode INT1-1 : schriftelijk tijdens de examenweek . Bestaat uit toepassingen op theorie, inzichtsvragen en vraagstukken lab : permanente evaluatie ; examen praktische proef (tijdens de lesweken); jaarwerk ; verslagen; labjournaal. Deelname aan de labosessies is verplicht; elke niet uitgevoerde praktijkopdracht wordt "0" gekwoteerd.   tijd voor examinering uren 4 %    02,50 Tweede examenperiode Alleen de schriftelijke INT1-1 kan hervat worden ; de punten van de andere onderdelen worden behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Gassen en vloeistoffen    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Gedrag van gassen en vloeistoffen Wiskundige technieken Afstudeerrichting: -:- Code: 10072 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:1 Aantal studiepunten: 5 Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: 53 Totaal studietijd: 130 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Nachtegaele Hubert Van den Bossche Ingrid   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Gedrag van gassen en vloeistoffen    Component behoort tot O.O.: Gassen en vloeistoffen Afstudeerrichting: -:- Code: 10073 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 60 Totaal aantal contacturen: 32 Totaal studietijd: 78 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Nachtegaele Hubert   KORTE OMSCHRIJVING De gaswetten en een beschrijving voor de dampspanning van zuivere vloeistoffen worden deels experimenteel, deels vanuit de theorie behandeld.  Via toestandsdiagrammen en andere grafische voorstellingen van deze wetten gaan we naar het interpreteren van eenvoudige fasediagrammen.  Dit vormt een basis en achtergrond bij de belangrijkste scheidingstechnieken uit de chemie die later in de opleiding bestudeerd zullen worden. De eerste theorielessen omtrent dat onderwerp worden in een "lab-jasje" verpakt, wat toelaat om gelijktijdig  met de behandeling van deze theorie ook een boel labvaardigheden aan te leren (gebruik van praktijkjournaal,  gebruik van Excel bij verwerking van metingen, elementaire risicoanalyse...). Tijdens het practicum worden zowel elementaire opdrachten uitgevoerd om algemene labvaardigheden te verwerven, als enkele meer gevorderde opdrachten ter illustratie bij gaswetten, dampspanning en fasediagrammen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student kan met behulp van de ideale gaswet druk, volume, temperatuur berekenen indien de benodigde gegevens beschikbaar zijn (ook voor gasmengsels). De student kan de dampspanning van een vloeistof berekenen bij een willekeurige temperatuur (mits voldoende gegevens). De student kan het kookpunt berekenen bij willekeurige druk (mits voldoende gegevens).  De student kan ook vlot de logaritmische en exponentiële functies gebruiken. De student kan de vriespuntsverlaging / kookpuntsverhoging / dampspannings-verandering voor oplossingen van niet vluchtige stoffen bij lage concentraties berekenen. De student kan een binair fasendiagram elementair interpreteren en er de fasenregel van Gibbs bij toepassen. Uit een fasendiagram de vorm van een stol- of smeltcurve voorspellen. De student kan nauwkeurigheid, juistheid, precisie van metingen inschatten en weergeven via AF/PF. Hij/zij beheerst de begrippen 'beduidende cijfers', 'wetenschappelijke notatie', ... De student kan op een verantwoorde manier meetresultaten weergeven. De student kan correct en systematisch werken met eenheden en grootheden. De student kan Excel gebruiken voor de elementaire verwerking van meetresultaten en voor het opstellen van grafieken. De student kan dichtheid van vloeistoffen en vaste stoffen meten, met correctie voor opwaartse stuwkracht in lucht. De student kan de dichtheid van lucht berekenen i.f.v. druk en temperatuur. De student kan elementaire statistische verwerking van meetresultaten uitvoeren. De student kan een stolcurve opmeten, daaruit gegevens halen voor het opstellen van een fasendiagram. De student kan eenvoudige meettoestellen/schaalverdelingen (bvb. met nonius) aflezen en de nauwkeurigheid ervan weergeven. De student kan een elektronische thermometer gebruiken en een eenvoudige K-type thermokoppel sensor controleren / herstellen. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties Studenten uit richtingen van middelbaar onderwijs met beperkte aandacht voor wiskunde en wetenschappen wordt aangeraden om bij het begin van het academiejaar (of tijdens de daaraan voorafgaande weken) de aangeboden middelen te gebruiken om zich bij te werken (vooral op gebied van basisvaardigheden wiskunde). Daarvoor worden e-learning middelen aangeboden (zie verdere toelichting). LEERINHOUDEN 1. Hoor- en werkcolleges: gebruik van het labschrift nauwkeurigheid van metingen bespreken (AF/PF) nauwkeurigheid van een uit metingen berekend resultaat bespreken (foutenpropagatie, regels op basis van AF/PF) afrondingsregels en regels omtrent weergave van beduidende cijfers gaswet dampspanning absolute temperatuur en absoluut nulpunt wet van Clausius-Clapeyron formule van Antoine dampspanningsverlaging, kookpuntsverhoging, vriespuntsverlaging toestandsdiagram (unair) isothermen bespreking van enkele binaire fasendiagrammen de fasenregel van Gibbs  eutectisch punt luchtvochtigheid  2. Lab: nauwkeurigheid van metingen toepassen (AF/PF) nauwkeurigheid van een uit metingen berekend resultaat toepassen (foutenpropagatie, regels op basis van AF/PF) nauwkeurigheid van uit tabellen afgelezen waarden nauwkeurigheid van met functies berekende waarden afrondingsregels en regels omtrent weergave van beduidende cijfers toepassen elementaire statistische verwerking van meetresultaten (gemiddelde en statistische fout, juistheid, precisie) gebruik van praktijkjournaal/labschrift, opmaak van tabellen en grafieken STUDIEMATERIAAL Cursus “gas, damp, vloeistof, vast” – auteur: Hubert Nachtegaele – Plantijnhogeschool 2007 + oefeningen (zie ook "verdere toelichting"). On-line aangeboden cursusonderdelen (zie verdere toelichting). E-learning pakketten. Practica-opdrachten (auteur: H. Nachtegaele) die door de studenten buiten het lab voorbereid moeten worden (zie ook "verdere toelichting"). opdracht 1: elementaire metingen met schuifmaat, schroefpasser,  kathetometer, … opdracht 2: precisie en juistheid van een volpipet + de nauwkeurigheid  van handgestopte tijden opdracht 3: vochtigheid van lucht bepalen (op twee manieren)  opdracht 4: controle van de gaswet van Boyle-Mariotte voor "vochtige"  lucht  opdracht 5: dichtheid meten van vaste stoffen en vloeistoffen,  contractie van een water-ethanol mengsel opdracht 6: opstellen van een deel van een vast-vloeistof fasediagram  (6-6) handleiding “Noteren en verslaggeving tijdens practica” – auteurs: H. Nachtegaele, I. Van den Bossche, C. Pelgrims, C. Janssens - Plantijnhogeschool 2007 handleiding “Veiligheid en kwaliteit” + risicoanalysekaartje. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 13  lesuren   16,25 practicum en oefeningen: 17  lesuren   21,25 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 48  klokuren   60,00 Verdere toelichting: Een deel van het studiemateriaal (cursus) kunnen de studenten in afgedrukte vorm aanschaffen. Een ander deel wordt enkel in elektronisch vorm verdeeld omwille van de interactiviteit (rekenbladen, presentaties, simulaties, e-learning, figuren in kleur, FAQ, ...). Ook alle teksten voor de practica en aanvullend materiaal (planning van de practica, rekenbladen, foto's van materiaal, handleidingen toestellen, ...) worden enkel in elektronische vorm verdeeld. Practica-opdrachten komen in een rotatiesysteem.  De studenten krijgen 2 weken voor het begin van de periode de planning daarvan (wie welke week welke opdracht moet uitvoeren). Gemiddeld is elke opdracht 1u voorbereidingswerk en 1u verwerkingstijd (beide zelfstandig buiten lab), en moeten de metingen uitgevoerd kunnen worden in het lab binnen de daartoe voorziene tijd. Het elektronisch aangeboden studiemateraal is steeds ter beschikking via de e-campus (http://e-campus.plantijn.be), binnen de e-campus op P:\Educatie\Lector aan Student\LV\fysica\index.htm. Van de studenten wordt verwacht dat ze zich vertrouwd maken met deze manier van werken, en dat ze op de afgesproken manier gebruik maken van de door de hogeschool aangeboden ICT-middelen. E-learning middelen worden via de e-campus aangeboden via snelkoppelingen in het browser-startscherm (of rechtstreeks naar http://srv755/COO). Dit geldt ook voor e-learning inleidingslessen voor studenten met beperkte wiskunde en wetenschappen-achtergrond. EVALUATIE Eerste examenperiode a) Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel INT1-2 Deze  integratieve toets behandelt in gelijke mate... de leerstof en oefeningen die aan bod gekomen zijn tijdens de hoor- en werkcolleges de kennis en vaardigheden die verworven zou moeten worden tijdens de voorbereiding, uitvoering en verwerking van de practica. Oefeningen en vaardigheden waarop extra geoefend kan worden via de e-learning middelen krijgen extra aandacht in de integratieve toets. b) Permanente evaluatie (ongeveer 10% van de punten): van de practica-opdrachten (voorbereiding, uitvoering, samenwerking, verwerking, eventueel verslaggeving). Controle op het gebruik van het e-learning zelfstudiemateriaal (tracking-systeem). De verdeling van de punten over integratieve toets (±90%) en permanente evaluatie (±10%) betekent niet dat de practica slechts voor 10% meetellen: in de integratieve toets handelt ongeveer de helft van de vragen over kennis en vaardigheden die tijdens de practica verworven en/of ingeoefend moeten worden. tijd voor examinering uren 2 %    02,50 Tweede examenperiode De punten behaald voor permanente evalutie worden van de eerste naar de tweede examenperiode overgenomen. Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Wiskundige technieken    Component behoort tot O.O.: Gassen en vloeistoffen Afstudeerrichting: -:- Code: 10074 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 40 Totaal aantal contacturen: 21 Totaal studietijd: 52 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Van den Bossche Ingrid   KORTE OMSCHRIJVING Een opfrissing van ‘elementaire algebra en analyse’ nodig doorheen de opleiding en in de latere praktijk. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan wiskundige redeneringen opbouwen . 2. De student kan willekeurige vergelijkingen van de 1ste en 2de graad en (2×2)-stelsels oplossen. 3. De student kan uitdrukkingen omzetten naar gelijkwaardige vormen. 4. De student kan rekenen met exponenten en logaritmen. 5. De student kan werken met lineaire, kwadratische, hyperbolische, exponentiële en logaritmische functies (voorschrift + grafiek). 6. De student kan een functie afleiden en deze afgeleide functie gebruiken (raaklijnen, extreme waarden, buigpunten). 7. De student kan eenvoudige (bepaalde en onbepaalde) integralen berekenen (substitutiemethode). 8. De student kan differentialen gebruiken om benaderingen uit te drukken. 9. De student kan eenvoudige differentiaalvergelijkingen (scheiding van de variabelen) oplossen. 10. De student kan verdunningsvraagstukken maken. 11. De student kan een rekenmachine op correcte wijze gebruiken. De nadruk ligt volledig op het juist toepassen van de wiskunde en niet op theoretische afleidingen. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn geen Andere begincompetenties leerstof wiskunde uit het secundair onderwijs. (pakket minstens 3 u wiskunde/week). LEERINHOUDEN overzicht van de basisbewerkingen rekenregels (rekenen met machten, rekenen met breuken, rekenen met logaritmen, rekenen met breuken, evenredigheden en regel van drie) gelijkwaardige uitdrukkingen vergelijkingen van de 1ste graad vergelijkingen van de 2de graad vergelijkingen met rationale uitdrukkingen stelsels van vergelijkingen ( 2×2-stelsels, 3×3 stelsels ) functies (grafische voorstelling, coördinaten,  rechthoekige en willekeurige driehoek, functies van de eerste graad (rechte), functies van de tweede graad, hyperbolische functies (asymptoten), exponentiële en logaritmische functies lineariseren, logaritmische schaalverdeling afleiden: afgeleide van een functie (definitie, rekenregels, kettingregel) afgeleide en de grafiek van een functie (raaklijnen, extreme waarden en buigpunten) numeriek afleiden (opstellen van een differentietabel) integreren: onbepaalde integraal, substitutiemethode, bepaalde integraal, eenvoudige oppervlakken differentiëren: uitdrukken van kleine veranderingen met een differentiaal oplossen van een differentiaalvergelijking (methode scheiding der variabelen) verdunningsvraagstukken - eenvoudige en complexe verdunningen STUDIEMATERIAAL Cursus ‘wiskunde 1 CH’ – auteur: Veerle Van Vlaslaer , aangepast door Ingrid Van den Bossche - Plantijnhogeschool-2007 . Een rekenmachine: tijdens de colleges wordt een bepaald type (Casio-College) als referentietoestel gebruikt (aanschaf is echter niet verplicht). Extra materiaal aangereikt via Blackboard-cursus 'wiskundige technieken' Oefenpakketten in 'hot potatoes". WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 20  lesuren   37,74 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 32  klokuren   60,38 Verdere toelichting: Hoorcolleges met hoofdzakelijk oefeningen . In Blackboard wordt een discussieforum voorzien per projectgroep.  Oefeningen kunnen hierin besproken worden.  Alle leden van de projectgroep werken mee aan dit forum. Pas als de volledige projectgroep het probleem niet kan oplossen, neemt de verantwoordelijke wiskunde van de projectgroep contact op met de lector en zal deze voor de oplossing zorgen. Studenten die fundamentele problemen hebben met het oplossen van deze oefeningenreeksen nemen voor het einde van de lesweek met de betreffende les contact op met de lector. In functie van de gestelde vragen kunnen er extra oefeningensessies georganiseerd worden (aankondiging via blackboard). EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets INT1-2, waarbij de aangeleerde kennis getoetst wordt aan de hand van concrete oefeningen,zoals deze in de cursus. Daar waar mogelijk geïntegreerd in vragen over de andere componenten van het opleidingsonderdeel. De competentie 'wiskundig redeneren' wordt bovendien integratief getoetst en beoordeeld doorheen de volledige opleiding: aandacht voor de wiskunde toegepast in alle vakdisciplines. Gebruik van een rekentoestel is bij deze toets toegelaten. tijd voor examinering uren 1 %    01,89 Tweede examenperiode Integratieve toets INT1-2.Idem als in eerste periode

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Veilig werken    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Zelfstudiepakket veiligheid Microbiologische vaardigheden-begrippen Zelfstudiepakket naamgeving Afstudeerrichting: -:- Code: 10075 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:1 Aantal studiepunten: 3 Wegingscoëfficient: 3 Totaal aantal contacturen: 21 Totaal studietijd: 78 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Gutschoven Inge Santens Roald   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Microbiologische vaardigheden-begrippen    Component behoort tot O.O.: Veilig werken Afstudeerrichting: -:- Code: 10076 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 30 Totaal aantal contacturen: 17 Totaal studietijd: 23,4 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Santens Roald   KORTE OMSCHRIJVING COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Na deze lessenreeks weet de student dat er verschillende soorten micro-organismen bestaan met  zowel positieve als negatieve invloeden. hoe micro-organismen er uit zien. hoe microbiële groei gecontroleerd en beheersd kan worden dat er een heel aantal identificatiemethodes bestaan voor micro- organismen welke de basisregels in acht moeten genomen worden in een  microbiologisch labratorium hoe de afvalverwerking van de biologische monsters op de juiste  manier moet verlopen. Na deze lessenreeks kan de student de microbiologische basistechnieken uitvoeren veilig, steriel en aseptisch werken VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties Leergierig zijn. Verantwoordelijksheidzin hebben. LEERINHOUDEN Inleiding tot de structuur en levenswijze van micro-organismen met de klemtoon op veiligheid in een microbiologisch lab.Komen aan bod: Verschillende soorten micro-organismen. Structuur van de bacteriële cel. Groei van de bacteriële cel Classificatie en identificatie van micro-organismen Basishandelingen in een microbiologisch lab Samenlevingsvormen en interacties micro-organismen/gastheer Veiligheid in een microbiologisch lab Verwerken van microbiologisch afval STUDIEMATERIAAL Cursustekst "Microbiologische vaardigheden-begrippen" - auteur R. Santens - Plantijnhogeschool 2007 . Handleiding “Noteren en verslaggeving tijdens practica” - auteur: H. Nachtegaele - Plantijnhogeschool 2006. Zelftest Basisvaardigheden microbiologie. http://home.planet.nl/~evanhove/titel_16.htm. BB-cursus "Microbiologie". WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 8  lesuren   22,86 practicum en oefeningen: 7  lesuren   20,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 18  klokuren   51,43 Verdere toelichting: Hoorcolleges. Practica. Zelftesten. EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets (INT1-3) op het einde van de periode. Evaluatie (niet rekenkundig) van de praktijksessies omvat aanwezigheid, houding, correct werk en verslagen. Doorlopen van de zelfstudiepakketten. tijd voor examinering uren 2 %    05,71 Tweede examenperiode Enkel de geïntegreerde toets kan hernomen worden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Zelfstudiepakket naamgeving    Component behoort tot O.O.: Veilig werken Afstudeerrichting: -:- Code: 10077 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 37 Totaal aantal contacturen: 3 Totaal studietijd: 28,86 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING Om chemicaliën te herkennen, te identificeren en veilig te kunnen werken in een laboomgeving is o.a. kennis van de naamgeving noodzakelijk. Zowel de anorganische als de organische naamgeving (volgens IUPAC) worden via het “Zelfstudiepakket naamgeving”aangeboden. We bieden deze leerstof zo aan om zelfstudie te stimuleren. Het zelfstudiepakket wordt, in het kader van e-learning, ondersteund met digitale oefensessies.   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kent en kan de taal van de chemie gebruiken. 2. De student kan De verschillende voorstellingswijzen van organische moleculen  nl. Lewisvoorstelling en skeletnotatie schrijven 3. De student kan de verschillende klassen van organische moleculen, herkennen en benoemen volgens IUPAC 4. De student kan uit de molecuulformule van anorganische  & organische verbindingen  de systematische naam afleiden 5. De student kan uit de systematische naam de molecuulformule afleiden 6. De student kan triviale namen van sommige belangrijke anorganische & organische verbindingen herkennen en omzetten in de molecuulformule VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn geen Andere begincompetenties Herkennen van de anorganische stofklassen. Oxidatiegetallen. Schrijven van molecuulformules LEERINHOUDEN Naamgeving anorganische verbindingen :                                                                zuren ; basen ; zouten ; komplexen ; oxiden ; ionen. Naamgeving van de belangrijkste organische klassen van verbindingen volgens IUPAC (geen complexe moleculen bestaande uit meer dan drie functionele groepen of zuur +zuurafgeleiden ingeplant op een ring). STUDIEMATERIAAL Zelfstudiepakket blackboard : "anorganische naamgeving". Zelfstudiepakket blackboard: "organische naamgeving volgens IUPAC". Oefeningen op intranet/internet. Vrijblijvende toets over de delen anorganische en organische naamgeving. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 2  lesuren   07,69 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 23  klokuren   88,46 Verdere toelichting: zelfstudie. EVALUATIE Eerste examenperiode INT1-3. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen tijd voor examinering uren 1 %    03,85 Tweede examenperiode INT1-3. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Zelfstudiepakket veiligheid    Component behoort tot O.O.: Veilig werken Afstudeerrichting: -:- Code: 10078 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 33 Totaal aantal contacturen: 1 Totaal studietijd: 25,74 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING In de onderwijscomponent "Zelfstudiepakket veiligheid" krijgen de studenten een inleiding in de verschillende aspecten van veiligheid. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan inschatten van de mogelijke risico's en gevolgen van een handeling in het lab. 2. De student leest en begrijpt een veiligheidsfiche. 3. De student weet wat de basishandelingen zijn bij een ongeval. 4. De student onderkent de gevaren van werken met chemische produkten en werken in een labomgeving (voor zichzelf en anderen). 5. De student kent de gevaren van werken met elektrische apparatuur. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties LEERINHOUDEN risico's, ongevallen en preventie. gevaarlijke producten. branden en explosies. elektriciteit. STUDIEMATERIAAL zellfstudiepakket "Basisveiligheid - VCA" - Provinciaal veiligheidsinstituut. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 0  lesuren   00,00 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 20  klokuren   95,24 Verdere toelichting: zelfstudie. zelftest via PC op het intranet. EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets INT1-3, waarbij de aangeleerde kennis getoetst wordt aan de hand van multiple choice vragen. De competentie 'veiligheid' wordt bovendien getoetst en beoordeeld doorheen de volledige practicum opleiding: aandacht voor de veiligheid toegepast in alle vakdisciplines. tijd voor examinering uren 1 %    04,76 Tweede examenperiode Integratieve toets INT1-3.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Project: veilig en milieubewust werken    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Veilig werken in het lab Water: zuiver? Afstudeerrichting: -:- Code: 10079 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:1 Aantal studiepunten: 3 Wegingscoëfficient: 3 Totaal aantal contacturen: 16 Totaal studietijd: 78 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Dhont Karin Pittois Karen   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Veilig werken in het lab    Component behoort tot O.O.: Project: veilig en milieubewust werken Afstudeerrichting: -:- Code: 10080 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: 12 Totaal studietijd: 3,9 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Santens Roald Spanoghe Mark   KORTE OMSCHRIJVING In de onderwijseenheden “Zelfstudiepakket veiligheid” en het deelproject “Veilig werken in het lab” krijgen de studenten een inleiding in de verschillende aspecten van veiligheid. Het document “Veiligheid en kwaliteit” wordt doorgenomen, de afvalproblematiek wordt besproken en de studenten leren de gedragsregels om veilig te kunnen werken in het lab. Hen wordt aangeleerd hoe ze risico’s kunnen beoordelen en hoe ze een risicoanalyse kunnen uitvoeren. Op basis van een standaard labexperiment, een stoomdestillatie, doen de studenten een job safety assessment.  Ze koppelen de resultaten van deze assessment terug aan het uitgevoerde experiment en trekken hieruit conclusies over de veiligheidrisico’s. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan het nodige labmateriaal op een correcte en veilige manier gebruiken. 2. De student kan gepast reageren op een noodsituatie en de beschikbare nooduitrustingen juist gebruiken. 3. De student kan theoretische kennis omvormen naar de praktische toepassingen ervan. 4. De student kan op assertieve manier het juiste gedrag kunnen en willen  verdedigen in zijn/haar werkomgeving. 5. De student kan ontwikkelen en communiceren van uitgewerkte oplossingen voor een gesteld probleem. 6. De student kan een reëel beeld vormen van de veiligheidsaspecten van werken in een chemisch lab d.m.v. een “job safety analysis”. 7. De student kent de gevaren in een microbiologische lab en kan ze opvangen in de praktijk. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn alle OO van periode 1 volgen of gevolgd hebben Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Hoorcollege: 1. basis labtechnieken 2. geleid lab attitude (bio)chemische veiligheid 3. afvalproblematiek lab/school 4. theoretische uitleg gebruik chemiekaarten/MSDS fiches 5. praktische uitvoering stoomdestillatie 6. Microbiologische gevaren in het lab herkennen en ondervangen   Zelfstudie  1. presentatie Indaver   theoretische uitleg over risicoanalyse   richtlijnen veiligheidsaudit  2. zelfstudiepakket veiligheid   gevaarlijke producten   brand en explosie   risico’s ongevallenpreventie   elektriciteit  3. brandoefening STUDIEMATERIAAL 1. cursus “veiligheid” – auteur: Mark Spanoghe  - Plantijnhogeschool  2006. 2. zelfstudiepakket “basisveiligheid-VCA” (Provinciaal Veiligheidsinstituut). 3. nota’s Indaver. 4. chemiekaarten/ MSDS-fiches/ productcatalogi/ intranet. 5. cursus "Microbiologische vaardigheden en begrippen" - auteur R. Santens - Plantijnhogeschool 2007 WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 3  lesuren   20,00 practicum en oefeningen: 8  lesuren   53,33 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 3  klokuren   20,00 Verdere toelichting: Hoorcollege (gedeeltelijk opgebouwd via vragen). Lab: opdrachten worden in projectgroepjes uitgewerkt. EVALUATIE Eerste examenperiode Permanente evaluatie   a. verslag stoomdestillatie-experiment   b. presentatie project (verslag + mondeling) samen met        project “Water: zuiver?”    * veiligheid “job safety assessment”     (1) stoomdestillatie     (2) veiligheidsaudit geheel lab Individuele toets project. tijd voor examinering uren 1 %    06,67 Tweede examenperiode Enkel de individuele toets kan hernomen worden, de score van de permanente evaluatie blijft behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Water: zuiver?    Component behoort tot O.O.: Project: veilig en milieubewust werken Afstudeerrichting: -:- Code: 10081 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 95 Totaal aantal contacturen: 4 Totaal studietijd: 74,1 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Dhont Karin   KORTE OMSCHRIJVING Voor het deelproject “Water: zuiver?” krijgen de projectgroepen de opdracht om analyses op waterstalen uit te voeren.In PIME (Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie) is een minizuiveringssysteem voor het afvalwater van de conciërgewoning opgesteld. Er wordt aan de projectgroepen gevraagd om, na staalnames, analyses op het vervuilde en gezuiverde water uit te voeren. Sneltesten worden ter plaatse uitgevoerd, terwijl nauwkeuriger analysetechnieken in het lab op school gebruikt worden. De studenten stellen daarbij zelf een schema op van de analyses die ze willen uitvoeren en verwerken de verkregen experimentele data. Alle groepen presenteren hun resultaten mondeling op het einde van de projectweek. De nadruk van dit project ligt niet alleen op het correct vergaren en weergeven van experimentele resultaten maar ook op teamwerk, vergaderen, zelfstandig werken, plannen, presentatie van het project en maken van verslagen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan nuttige en wetenschappelijk correcte informatie zoeken met betrekking tot het project, door gebruik te maken van een gerichte lijst met internetsites en literatuur. 2. De student kan een nieuwe receptuur, gebaseerd op al aangeleerde technieken, begrijpen en zelfstandig uitvoeren (titreren en destilleren). 3. De student kan een nieuw toestel mits toelichting en gedetailleerde procedurebeschrijving bedienen. (Kjeldahl). 4. De student kan een uit te voeren analyse voorbereiden in het praktijkjournaal: R/S zinnen, materiaal, toestellen, hoeveelheden, tijdsplanning, … . 5. De student kan de veiligheidsvoorschriften respecteren. 6. De student kan concentraties bereken, in de gewenste eenheden, uit de bekomen analyseresultaten. 7. De student kan resultaten toetsen aan de opgelegde norm of de te verwachten waarden 8. De student kan een wetenschappelijk verslag schrijven. 9. De student kan een mondelinge presentatie geven. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Alle opleidingsonderdelen uit periode 1 Er kan slechts deelgenomen worden aan het project indien alle praktijkoefeningen gedurende periode 1 uitgevoerd zijn. Andere begincompetenties Kennis , vaardigheden en attitudes uit periode 1. LEERINHOUDEN Staalname in PIME: onzuiver en gezuiverd water. Correcte stockage van de waterstalen. Zelfstandig uitvoeren van een aantal sneltesten in PIME. Zelfstandig opzoeken van recepturen voor kwantitatieve analyses: titraties, stoomdestillatie,  pH meting, geleidbaarheid. Zelfstandig uitvoeren van de kwantitatieve analyses. Berekenen van de concentraties. Interpreteren van de resultaten. Schrijven van een wetenschappelijk verslag. Mondeling presenteren van het project   STUDIEMATERIAAL internet bibliotheek analysekoffer 'water' ter beschikking gesteld door PIME. labmateriaal en glaswerk. onderdeel "conductiviteit" onder fysica in het e-learning platform.  WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 2  lesuren   03,13 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren:  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 60  klokuren   93,75 Verdere toelichting: hoorcollege : voorstelling van het project. zelfstandig werk : Analyses op PIME met 'waterkoffer'. zelfstandig werk : analyses uitgevoerd in lab op school. EVALUATIE Eerste examenperiode Individuele schriftelijke toets. verslag presentatie groepsproces groepsproduct individuele bijdrage in de groep (de %bijdrage van elk van deze delen staat beschreven in de "CGO-trotter").   tijd voor examinering uren 2 %    03,13 Tweede examenperiode Enkel de individuele schriftelijke toets kan hernomen worden, de andere scores blijven behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Organische chemie    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: -:- Code: 10047 Academiejaar: 2007-2008 Type: kern Niveau: inleidend Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:2 Aantal studiepunten: 6 Wegingscoëfficient: 6 Totaal aantal contacturen: 60 Totaal studietijd: 156 Deeltijds programma: Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING In het opleidingsonderdeel “Organische chemie: hoe, wat en waarom?” wordt een antwoord gezocht op de volgende vragen: Hoe ziet een organische molecule eruit? Hoe wordt ze voorgesteld? Welke eigenschappen bezitten deze moleculen en waarom, en welke reacties kunnen optreden? Zonder deze basiskennis kan een student niet starten met het opleidingsonderdeel “Organische reacties” uit periode 3. Hierbij houden we steeds voor ogen dat datgene wat een student zelf heeft gedaan, dit zowel in de vele oefeningen als in de praktijksessies, beter onthouden wordt. De nadruk in de praktijksessies wordt gelegd op de basishandelingen nodig tijdens een organische synthese, het opzuiveren en het bepalen van de zuiverheidsgraad. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student heeft een grondige kennis van de voorstellingswijzen & elektronische effecten (isomeren, zuur-base gedrag, aromaticiteit en kanonieken, inductieve effecten) in organische verbindingen. 2. De student  kent de basisreactiemechanismen van de verschillende organische klassen. 3. De student  kan met hulp een eenvoudige synthese en zuivering van een organisch product uitvoeren. 4. De student  kan de eigenschappen en specifieke reacties van geconjugeerde alkanen, alkenen (polyenen) en alkynen, alcoholen, carbonzuren en hun derivaten verklaren en toepassen. 5. De student  kan de verschillende notaties die gebruikt worden voor organische moleculen in elkaar omzetten indien één notatie gegeven is. 6. De student  kan op basis van de verschillende parameters die de energie van een molecule bepalen de meest stabiele conformatie van een gegeven molecule tekenen. 7. De student  kan verklaren waarom dat de e-dichtheid in organische moleculen niet overal hetzelfde is. 8. De student  kan de begrippen inductief en mesomeer effect omschrijven en deze kunnen toepassen op eenvoudige verbindingen 9. De student  kan aromaten, niet aromaten en antiaromaten herkennen. 10. De student  kan al de resonantievormen van een molecule met delocalisatie opschrijven en rangschikken naar bijdrage. 11. De student  kan het zuur-base gedrag van moleculen verklaren. 12. De student  kan de verschillende soorten isomeren van elkaar onderscheiden 13. De student  kan op een eenduidige manier de naam geven aan een organische molecule 14. De student  kan het begrip chiraliteit omschrijven 15. De student  kan optisch aktieve moleculen herkennen en correct benoemen 16. De student  kan de soorten optische isomeren (enantiomeren, epimeren, diasterioisomeren) definiëren en van elkaar onderscheiden. 17. De student  kan het begrip mesovorm kennen en correct kunnen toepassen. 18. De student  kan een racemisch mengsel scheiden 19. De student  kan de verschillende deeltjes die meedoen aan een organische reactie correct benoemen 20. De student  kan voorspellen welke soort reactie het meest waarschijnlijk is voor een bepaalde functionele groep. 21. De student  kan van elke functionele groep het basisreactiemechanisme opschrijven 22. De student  kan de lage reactiviteit van alkanen verklaren. 23. De student  kan de reactiemechanismes van de elektrofiele, nucleofiele en radicalaire additie toepassen op alkanen, alkenen en alkynen. 24. De student  kan voor de meest gebruikte reagentia voorspellen welk produkt(en) gevormd wordt na reactie met alkenen (polyenen) en alkynen. 25. De student  kan de belangrijkste reagentia gebruikt voor een oxidatie of een reductiereactie opschrijven. 26. De student kan een uitgebalanceerde reactie opschrijven in halfreacties en de oxidatietrap bepalen. 27. De student  kan voor de meest gebruikte reagentia voorspellen welk produkt(en) gevormd wordt na reactie met alcoholen, carbonzuren en hun derivaten. 28. De student  kan de verschillende factoren die bepalend zijn in de keuze tussen een substitutie of een eliminatiereactie correct toepassen op eenvoudige reacties van alcoholen. 29. De student  kan de orde van de optredende nucleofiele reactie (substitutie of eliminatie) afleiden op basis van het reactieschema. 30. De student  kan het verschil in reactiviteit van de carbonzuren en de carbonzuurderivaten verklaren tijdens een nucleofiele substitutiereactie. 31. De student  kan een verklaring geven voor het voorkomen van  reacties waarbij de alfa-positie van het carbonzuur(derivaat) betrokken is. 32. De student  kan de basisreacties die de alcoholen ondergaan opsommen en telkens het reactiemechanisme uitschrijven. 33. De student  kan onder begeleiding een eenvoudige synthese uitvoeren. 34. De student  kan een eenvoudige opstelling opbouwen. 35. De student  kan via destillatie een zuivering uitvoeren en controleren op zuiverheid. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Veilig werken gevolgd hebben Andere begincompetenties Kennis van  de organische naamgeving. LEERINHOUDEN Voorstellingswijze organische verbindingen      a) skeletnotatie-structuurnotatie-lewisnotatie-brutoformule   b) sawhorse notatie  c) newman notatie        d) wedge notatie  e) fisherprojectie  Conformaties en energieinhoud (toegepast op alkanen). e-spreiding in een organische verbinding      a) inductief effect        b) mesomeer effect (delocalisatie, resonantie en aromaticiteit). Zuur-base gedrag. Isomeren:          a) structuurisomeren       b) stereoisomeren: geometrische isomeren: cis/trans – Z/E     optische isomeren: R/S wijnsteenzuur-        mesovorm. Soorten organische reacties        a) reactiviteit        b) onderverdeling van de organische reacties                radicalair-ionair  c) soorten reacties:                    additiereactie - substitutiereactie - eliminatiereactie. De verschillende belangrijke organische reacties typisch voor de aanwezige  functionele groepen in vetten worden uitgediept.   a) De reacties van alkanen; alkenen en alkynen.   b) De alcoholen.   c) De carbonzuren en carbonzuurderivaten. De reactiemechanismen worden besproken en via oefeningen ingeoefend. STUDIEMATERIAAL Cursus “Organische chemie” – auteur: Inge Gutschoven  – Plantijnhogeschool 2007. Zelfstudie oefeningen. " Organic Chemistry , 6th edition" - John E. McMurry (ISBN 0-534-42005-2) - Brooks Cole . WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 41  lesuren   25,79 practicum en oefeningen: 15  lesuren   09,43 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 99  klokuren   62,26 Verdere toelichting: Hoor- en werkcolleges. Practicum en oefeningen. zelfstudie. EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets INT2-1 bevat vragen vanuit het opleidingsonderdeel “Organische chemie" Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen. Permanente evaluatie van de labopdrachten. Evaluatie van de invulbladen . tijd voor examinering uren 4 %    02,52 Tweede examenperiode Integratieve toets INT2-1 bevat vragen vanuit het opleidingsonderdeel “Organische chemie” De resultaten behaald tijdens het praktijkwerk blijven behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Evenwichten    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Kation en anion praktijk/centrifuge Thermodynamica en chemisch evenwicht Afstudeerrichting: -:- Code: 10082 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:2 Aantal studiepunten: 8 Wegingscoëfficient: 8 Totaal aantal contacturen: 86 Totaal studietijd: 208 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Dhont Karin Janssens Carla Nachtegaele Hubert   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Thermodynamica en chemisch evenwicht    Component behoort tot O.O.: Evenwichten Afstudeerrichting: -:- Code: 10083 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 81 Totaal aantal contacturen: 66 Totaal studietijd: 168,48 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Janssens Carla Nachtegaele Hubert   KORTE OMSCHRIJVING We vertrekken van de allereenvoudigste waarnemingen en kennis omtrent "warmte" en "arbeid" om de thermodynamische hoofdwetten in een  chemische context te interpreteren.  We richten ons daarbij heel veel op het kunnen uitrekenen van  reactie-enthalpieën en evenwichtsconstanten, vertrekkend van getabelleerde thermodynamische grootheden in standaard-referentiewerken. Als uit dit eerste deel het inzicht in en verband tussen thermodynamica en chemisch evenwicht verworven is,  wordt in de volgende lessen dieper ingegaan op allerlei chemische evenwichten bij verschillende types van chemische reacties. Tijdens het practicum worden enkele fysico-chemische thermodynamische grootheden gemeten. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student kan uit thermodynamische gegevens de evenwichtsconstante (bij 25°C) van een reactie berekenen. De student kan uit thermodynamische gegevens de verschuiving van het evenwicht bij temperatuurverandering kwalitatief en kwantitatief afschatten. De student kan thermodynamische gegevens en evenwichtsconstante gebruiken om kwalitatief en kwantitatief te beschrijven hoe een systeem bij evenwicht wijzigt door wijziging aan de hoeveelheden reagentia. De student kan reactiesnelheid en orde van een reactie berekenen uit experimentele gegevens. De student kan reactiesnelheidsconstante en evenwichtsconstante bepalen. De student kan volumetrische de reactiesnelheidsconstante k en de activeringsenergie Ea bepalen. De student kan omrekenen van oplosbaarheid in oplosbaarheidsproduct en vice versa voor weinig oplosbaar elektrolyt. De student kan vaste stoffen scheiden d.m.v. omkristallisaties. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn alle OO van periode 1 volgen of gevolgd hebben Andere begincompetenties Studenten uit richtingen van middelbaar onderwijs met beperkte aandacht voor wiskunde en wetenschappen wordt aangeraden om bij het begin van het academiejaar (of tijdens de daaraan voorafgaande weken) de aangeboden middelen te gebruiken om zich bij te werken (vooral op gebied van basisvaardigheden wiskunde). Daarvoor worden e-learning middelen aangeboden (zie verdere toelichting). LEERINHOUDEN Chemische thermodynamica, voor zover dit als achtergrondkennis noodzakelijk is voor het begrijpen van warmteoverdracht bij chemisch en fysico-chemische processen, voor het begrijpen van chemische en fysico-chemische  evenwichten en voor het verschuiven van evenwicht: Enthalpie, entropie, vrije enthalpie Verband tussen evenwichtsconstante en verschil in vrije enthalpie Wet van Nernst Gebruik van tabellen met thermodynamische gegevens Ionische evenwichten en oplossingen Reactiesnelheid en orde van een reactie Verband reactiesnelheid, evenwichtsconstante en ionisatiegraad Wet van Lechatelier, verdunningswet van Ostwald Oplosbaarheid en oplosbaarheidsproduct STUDIEMATERIAAL Cursus “thermodynamica & chemisch evenwicht” (Hubert Nachtegaele + Carla Janssens) + oefeningen. On-line aangeboden cursusonderdelen (zie verdere toelichting). E-learning pakketten. Practica-opdrachten (auteur: H. Nachtegaele (1-7) en C. Janssens (8-9)) die door de studenten buiten het lab voorbereid moeten worden (zie ook "verdere toelichting"):  1) Calorimetrische titratie  2) Warmtecapaciteit van een vloeistof meten  3) Verdampingswarmte meten  4) Elektrolyse, thermodynamisch bekeken  5) Reactiesnelheid meten, conductometrisch  6) Labo elektriciteit  7) Oppervlaktespanning meten  8) Volumetr. bepaling van reactiesnelheid & activeringsenergie  (2 x 4cu)  9) Omkristallisatie (2 x 4cu) WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 27  lesuren   15,79 practicum en oefeningen: 37  lesuren   21,64 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 105  klokuren   61,40 Verdere toelichting: De cursus kunnen de studenten in afgedrukte vorm aanschaffen. Enkele aanvullingen worden in elektronisch vorm verdeeld omwille van de interactiviteit (rekenbladen, presentaties, simulaties, e-learning, figuren in kleur, FAQ, ...). Ook alle teksten voor de practica 1 tot 7 en aanvullend materiaal (planning van de practica, rekenbladen, foto's van materiaal, handleidingen toestellen, ...) worden enkel in elektronische vorm verdeeld. Practica-opdrachten 1 tot 7 komen in een rotatiesysteem. De studenten krijgen 2 weken voor het begin van de periode de planning daarvan (wie welke week welke opdracht moet uitvoeren). Het elektronisch aangeboden studiemateraal is steeds ter beschikking via de e-campus (http://e-campus.plantijn.be/), binnen de e-campus op P:\Educatie\Lector aan Student\LV\fysica\index.htm. Van de studenten wordt verwacht dat ze zich vertrouwd maken met deze manier van werken, en dat ze op de afgesproken manier gebruik maken van de door de hogeschool aangeboden ICT-middelen. E-learning middelen worden via de e-campus aangeboden via snelkoppelingen in het browser-startscherm (of rechtstreeks naar http://srv755/COO). Dit geldt ook voor e-learning inleidingslessen voor studenten met beperkte wiskunde en wetenschappen-achtergrond. EVALUATIE Eerste examenperiode a) Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel INT2-2 (ongeveer 90% van de punten): Deze integratieve toets behandelt in gelijke mate... de leerstof en oefeningen die aan bod gekomen zijn tijdens de hoor- en werkcolleges de kennis en vaardigheden die verworven zou moeten worden tijdens de voorbereiding, uitvoering en verwerking van de practica. Oefeningen en vaardigheden waarop extra geoefend kan worden via de e-learning middelen krijgen extra aandacht in de integratieve toets. b) Permanente evaluatie (ongeveer 10% van de punten): van de practica-opdrachten (voorbereiding, uitvoering, samenwerking, verwerking, eventueel verslaggeving). Controle op het gebruik van het e-learning zelfstudiemateriaal (tracking-systeem). De verdeling van de punten over integratieve toets (±90%) en permanente evaluatie (±10%) betekent niet dat de practica slechts voor 10% meetellen: in de integratieve toets handelt ongeveer de helft van de vragen over kennis en vaardigheden die tijdens de practica verworven en/of ingeoefend moeten worden. tijd voor examinering uren 2 %    01,17 Tweede examenperiode De punten behaald voor permanente evalutie worden van de eerste naar de tweede examenperiode overgenomen. Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Kation en anion praktijk/centrifuge    Component behoort tot O.O.: Evenwichten Afstudeerrichting: -:- Code: 10084 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 19 Totaal aantal contacturen: 20 Totaal studietijd: 39,52 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Dhont Karin Nachtegaele Hubert   KORTE OMSCHRIJVING Wanneer de studenten inzicht hebben verkregen in het verband tussen thermodynamica en chemisch evenwicht, kan dieper worden ingegaan op de beïnvloeding van deze evenwichten. Om dit te illustreren wordt het evenwicht van slecht oplosbare elektrolyten gedetailleerd bestudeerd. In de daaraan gekoppelde labopdrachten omkristallisatie en ionenanalyse   (”Kation en anion analyse praktijk/centrifuge”), wordt voor de student het belang van deze beïnvloeding van het chemisch evenwicht onmiddellijk duidelijk. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan de waarnemingen bij proefbuis-experimenten (neerslag, complexatie, gasvorming, …) neerschrijven in een juiste reactievergelijking 2. De student kan een schema opstellen om op basis van oplosbaarheid en oplosbaarheidprodukt in een onbekend mengsel de anionen of kationen te bepalen 3. De student kan diverse reacties zowel met als zonder elektronenuitwisseling, correct uitschrijven 4. De student kan veilig werken met een centrifuge VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn De specifieke doelstellingen van de volgende opleidingsonderdelen moeten gekend zijn : * "Van atoom tot reagerende molekulen" (periode 1) * "Thermodynamica & Chemisch Evenwicht" met klemtoon op de theorie en oefeningen van het hoofdstuk "Oplosbaarheid en Oplosbaarheidsprodukt" van de component. Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Reacties op basis van : redox, complexatie, zuur-base, verdringing, hydrolyse, neerslag, gasvorming. Exo- en endotherm karakter van een reactie. Amfoteer karakter van metalen. STUDIEMATERIAAL Cursus "Chemie van Oplossingen" Carla Janssens - Plantijnhogeschool 2006. Cursus Thermodynamica en Chemisch Evenwicht (periode 2) Hubert Nachtegaele - Carla Janssens - Plantijnhogeschool 2006. Lab-benodigdheden idem als in periode 1 & 2. Eenvoudig rekenmachine. Tabel van Mendeljev. Handleiding van een centrifuge. tekst "elementaire fysica van de centrifuge". website "gebruik van en veilig werken met een centrifuge". WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 2  lesuren   04,94 practicum en oefeningen: 13  lesuren   32,10 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 25  klokuren   61,73 Verdere toelichting: Hoorcollege. Praktijksessies. EVALUATIE Eerste examenperiode INT 2 - 2 : Kennisvragen gecombineerd met oefeningen en toepassingen uit het hoorcollege en praktijkopdrachten. De permanente beoordeling van de praktijkopdrachten, de invulbladen van ionanalyse, de beoordeling van het labjournaal tijd voor examinering uren 0.5 %    01,23 Tweede examenperiode INT2-2 kan hernomen worden, de permanente evaluatie blijft behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Project : over vetten en zepen    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: -:- Code: 00136 Academiejaar: 2007-2008 Type: kern Niveau: inleidend Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:2 Aantal studiepunten: 4 Wegingscoëfficient: 4 Totaal aantal contacturen: 80 Totaal studietijd: 104 Deeltijds programma: Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge Santens Roald   KORTE OMSCHRIJVING In het project wordt de verworven kennis, integratief ingeoefend door middel van een synthese van een zeep. Hierbij worden alle stappen doorlopen van keuze van het vet, over de synthese en zuivering tot de bepaling van de fysico-chemische eigenschappen van de zeep. Het project is natuurlijk ook een perfecte oefening voor de student om zijn communicatieve vaardigheden verder in te oefenen. In het project, “Over vetten en zepen” synthetiseren de studenten een goed ruikende zeep uit een zelf gekozen vet. Vervolgens bestuderen ze hiervan enkele reinigende eigenschappen en vergelijken deze met een commerciële zeep. Ze vergelijken ook de kwaliteit van verschillende voedingsvetten aan de hand van de meest gebruikte analysemethodes. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan nuttige en wetenschappelijk correcte informatie zoeken met betrekking tot het project, door gebruik te maken van een gerichte lijst met internetsites en literatuur. 2. De student kan een uit te voeren analyse voorbereiden in het praktijkjournaal: R/S zinnen, materiaal, toestellen, hoeveelheden, tijdsplanning, … . 3. De student kan veilig werken. 4. De student kan een correct geschreven wetenschappelijk verslag schrijven. 5. De student kan een mondelinge presentatie geven. 6. De student kan elementair analytisch werken en titreren. 7. De student kan eenvoudige redoxreacties en zuur-base reacties stoechiometrisch correct schrijven. 8. De student kan zijn inzicht in organische moleculen en organische reacties toepassen. 9. De student kan nauwkeurig meten en bepalen. 10. De student kan eenvoudige fysico-chemische experimenten uitvoeren. 11. De student kan correct elementaire mechanica (krachten, valversnelling, gewicht, oppervlaktespanning ...), en elektronische onderweger gebruiken. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Alle opleidingsonderdelen uit periode 2 dienen gevolgd te worden.   De labo's van deze periode dienen actief gevolgd te zijn. Andere begincompetenties geen LEERINHOUDEN Vetten en zepen: synthesewijze en typische organische reacties. Gebruik van een electronische onderweger. Fysische begrippen: oppervlaktespanning, Critische Micellaire Concentratie. Stoechiometrie van redoxreacties. Staalname. Voedingsbodems en microbiologische basisbegrippen. pH. STUDIEMATERIAAL internet. bibliotheek. labmateriaal en glaswerk. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 2  lesuren   01,85 practicum en oefeningen: 24  lesuren   22,22 vormen van groepsleren: 50  lesuren   46,30 studietijd buiten contacturen: 28  klokuren   25,93 Verdere toelichting: voorstelling van het project tijdens de projectweek. Zelfstandig werk : analyses uitgevoerd in het lab op school. EVALUATIE Eerste examenperiode Individuele schriftelijke toets INT2-3. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen Groepsproces Groepsproduct (verslag + presentatie). Individuele bijdrage in de groep (bijdragen van de verschillende delen staan beschreven in de "CGO-trotter"). tijd voor examinering uren 4 %    03,70 Tweede examenperiode Enkel de individuele schriftelijke toets kan hernomen worden, de andere scores blijven behouden. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Organische reacties    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: -:- Code: 00137 Academiejaar: 2007-2008 Type: kern Niveau: inleidend Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:3 Aantal studiepunten: 5 Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: 40 Totaal studietijd: 130 Deeltijds programma: Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING Het onderdeel “Organische reacties”wordt verder opgebouwd rond de vraag ”welke moleculen met elkaar reageren”. Een verdere uitbreiding naar functionele groepen komt aan bod. Om het begrip kleur te kunnen kaderen, worden de optische eigenschappen van de functionele groepen, die onverzadigdheden bezitten, extra belicht. Er wordt tevens de nadruk gelegd op het synthetisch belang van sommige functionele groepen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan de specifieke reacties en de benodigde reagentia opsommen voor de reacties van de volgende functionele groepen: alkenen, alkynen, alkadienen, alkylhalogeniden, ethers en epoxiden. 2. De student kan het begrip kleur verklaren aan de hand van de gedelocaliseerde orbitalen. 3. De student kan het reactiemechanisme volledig uitwerken van de typische reacties van de bovenstaande functionele groepen (zie punt 1). 4. De student schat  het belang van de alkylhalogeniden in een organische synthese correct in. 5. De student kan een syntheseweg opschrijven voor een eenvoudige molecule gebruik makende van al de reeds ingeoefende reacties. 6. De student kan de specifieke reacties en de benodigde reagentia opsommen voor de reacties van de volgende functionele groepen: aminen & carbonylverbindingen. 7. De student kan het reactiemechanisme volledig uitwerken van de typische reacties van de bovenstaande functionele groepen (zie punt 1). 8. De student kan de belangrijkste alfa-carbanionreacties van de carbonylverbindingen (vb: aldolcondensatie, haloformreactie) opschrijven. 9. De student is in staat het zuur/ base gedrag van een organische molecule te  voorspellen. 10. De student kan het zuur/base gedrag van een organische molecule verklaren. 11.  De student gaat veilig om met organische reagentia & glaswerk. 12. De student kan zelfstandig een opstelling maken. 13. De student GC, IR, smelt- kookpunt  kunnen gebruiken om de  zuiverheid te controleren. 14. De student kan het labschrift correct bijhouden. 15. De student kan efficiënt rapporteren. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Kennis van  de organische naamgeving. organische chemie gevolgd hebben. Andere begincompetenties geen LEERINHOUDEN De verschillende belangrijke organische reacties typisch voor de alkenen, alkynen, alkylhalogeniden, ethers & epoxiden worden uitgediept. Gedelocaliseerde orbitalen & kleur. De verschillende belangrijke organische reacties typisch voor de aminen & carbonylverbindingen worden uitgediept. Zuur-base theorie toegepast op organische verbindingen. De reactiemechanismen worden besproken en via oefeningen ingeoefend. STUDIEMATERIAAL Cursus "organische chemie" - Inge Gutschoven - Plantijnhogeschool 2007. Handboek  Organic Chemistry , 6th edition, John E. McMurry; Brooks Cole 2000, ISBN: 0-534-42005-2 . Zelfstudie oefening pakketten. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 23  lesuren   17,29 practicum en oefeningen: 13  lesuren   09,77 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 93  klokuren   69,92 Verdere toelichting: Hoor- en werkcolleges. Practicum en oefeningen. EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets INT3-1 bevat vragen vanuit het opleidingsonderdeel “Organische reacties”. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen Permanente evaluatie van de labopdrachten. Evaluatie van de verslagen. tijd voor examinering uren 4 %    03,01 Tweede examenperiode Integratieve toets INT3-1 bevat vragen vanuit het opleidingsonderdeel “Organische reacties”. Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en toepassingsvragen, zowel stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen  De resultaten behaald tijdens het praktijkwerk blijven behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Chemie van oplossingen    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Beschrijven van de meetvariatie PH en kleur Afstudeerrichting: -:- Code: 10085 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:3 Aantal studiepunten: 5 Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: 61 Totaal studietijd: 130 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Janssens Carla Van Vlaslaer Veerle Verbeke Patrick   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - PH en kleur    Component behoort tot O.O.: Chemie van oplossingen Afstudeerrichting: -:- Code: 10086 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 73 Totaal aantal contacturen: 44 Totaal studietijd: 94,9 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Janssens Carla Verbeke Patrick   KORTE OMSCHRIJVING   De kleur van een oplossing kan gebruikt worden om de concentratie van een component in de oplossing te bepalen. Deze kleurmetingen gebeuren met colorimeters of spectrofotometers De kleur van een product of van een oplossing is vaak afhankelijk van de zuurtegraad of pH. In de onderwijseenheid “pH en kleur” wordt de pH van zuren, basen, zouten en buffers besproken en berekend. Het vertrekpunt van al deze pH-berekeningen, sluit naadloos aan op de leerinhoud van de onderwijseenheid “Chemisch evenwicht” uit periode 2. Het verloop van de pH bij zuur-base titraties wordt gevolgd door het meten van de potentiaal met een geschikte elektrode (potentiometrische bepaling). Ook het juiste gebruik en de werking van kleurindicatoren wordt op deze manier belicht.     COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student heeft na deze lessen een grondige kennis van de kwalitatieve en kwantitatieve studie van zuren en basen. 2. De student kan verdunningsreeksen berekenen en bereiden. 3. De student kan eenvoudige spectrofotometrische metingen uitvoeren en een onbekende bepalen via een ijklijn. 4. De student kan potentiometrische metingen uitvoeren met een gecombineerde glas-elektrode. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn De specifieke doelstellingen van de volgende opleidingsonderdelen moeten gekend zijn : "Van atoom tot reagerende molekulen" (periode 1). "Thermodynamica & Chemisch Evenwicht"  (periode 2). Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Theorie van Arrhenius, Bronsted-Lowry en Lewis. Ligging van het evenwicht in een neutralisatiereactie (Ka en Kb). pH-berekeningen van waterige oplossingen van zuren, basen, zouten en buffers. Titratiecurves. Zuur-base-indicatoren. Potentiometrie. Colorimetrie. STUDIEMATERIAAL Cursus “pH en kleur” Carla Janssens - Plantijnhogeschool 2007-2008. Lab-benodigdheden idem als in periode 1 & 2. Eenvoudige rekenmachine. Tabel van Mendeljev. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 25  lesuren   25,51 practicum en oefeningen: 17  lesuren   17,35 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 54  klokuren   55,10 Verdere toelichting: Hoorcolleges met oefeningen. Praktijksessies. EVALUATIE Eerste examenperiode  INT 3-2 : Schriftelijke examen met kennis-, inzicht- en toepassingsvragen en dit zowel met stellingvragen, meerkeuzevragen als open vragen. De permanente beoordeling van de praktijkopdrachten, de beoordeling van het labjournaal en de quotering op de verslagen (colorimetrie en potentiometrie) worden verrekend in het eindresultaat van INT 3-2. Elke niet-uitgevoerde praktijopdracht wordt als "0" gekwoteerd. tijd voor examinering uren 2 %    02,04 Tweede examenperiode Enkel de schriftelijke toets kan hernomen worden; de scores op de andere componenten blijven behouden.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Beschrijven van de meetvariatie    Component behoort tot O.O.: Chemie van oplossingen Afstudeerrichting: -:- Code: 10087 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 27 Totaal aantal contacturen: 17 Totaal studietijd: 35,1 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Van Vlaslaer Veerle   KORTE OMSCHRIJVING Als een experiment is uitgevoerd en je over een reeks meetresultaten beschikt dan is je werkt als chemisch analist nog niet af: je moet deze resultaten kunnen beoordelen naar juistheid en precisie van de analysemethode toe.  Statistiek helpt om meetresultaten te plaatsen tegenover meetfouten en zo interpretatiefouten te vermijden. De nadruk ligt volledig op het praktijkgericht toepassen van de statistiek: alle voorbeelden, oefeningen komen uit het lab en we proberen zoveel mogelijk de computer voor de berekeningen in te schakelen. In dit eerste blok statistiek van de opleiding komen de beschrijvende technieken en de statistiek van de ijklijn aan bod.  COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH110 Hij / zij kan rapporteren. Algemene beroepsgerichte competenties CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan gericht gegevens verzamelen, deze gegevens statistisch verwerken, de resultaten presenteren en interpreteren. 2. De student kan gericht een steekproef of een reeks meetresultaten samenvatten en presenteren (frequentietabel, frequentieverdeling, boxplot, histrogram). 3. De student kan gericht parametervrije kengetallen berekenen en interpreteren (Mediaan en percentielen). 4. De student kan gericht parametrische kengetallen berekenen en interpreteren (gemiddelde en standaardafwijking). 5. De student kan gericht kengetallen bij herhaalde (relatieve standaardafwijking) en gegroepeerde metingen (standaardafwijking between en within) berekenen en interpreteren. 6. De student kan gericht ‘biologische variatie’ (intra- en inter-individueel) berekenen en interpreteren. 7. De student kan gericht werken met normale verdeling en standaardnormale verdeling (z-en p-waarden). 8. De student kan gericht toevalsveranderlijken classificeren (berekenen van een cutoff). 9. De student kan gericht de verdeling van een steekproefgemiddelde (centrale limietstelling) gebruiken (standaardfout op een gemiddelde) en hiermee een betrouwbaarheidsinterval voor een gemiddelde waarde opstellen en de statistische A.F. op een gemiddelde waarde berekenenen. 10. De student kan gericht deze statistische begrippen omzetten naar de praktijk van het lab (juistheid en precisie). 11. De student kan een volledige enkelvoudige lineaire regressie analyse (kleinste kwadraten methode) uitvoeren en de resultaten ervan interpreteren (inschatten van de kwaliteit van de resultaten) 12. De student kan de standaardfouten op voorspelde y-waarden en teruggerekende x-waarden berekenen 13. De student kan de regressieanalyse gebruiken bij methodevergelijking - biasplot en ratioplot 14. De student kan alle gegevensanalyses uitvoeren met Excel. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn evenwichten Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Beschrijven van een reeks resultaten (steekproef) met frequentietabel en grafieken Parametervrije kengetallen (Me, kwartielen, percentielen, IQR, boxplot, outliers) Parametrische kengetallen (gemiddelde, SD en VC%); herhaalde metingen; gegroepeerde metingen (spreiding intra en inter); biologische variatie Normale verdeling: z-waarden en p-waarden; werken met cutoff; verdeling van een steekproefgemiddelde (SE); t-verdeling Student; betrouwbaarheidsinterval voor gemiddelde; A.F. op een gemiddelde Toepassing van statistiek in het lab: juistheid; herhaalbaarheid; reproduceerbaarheid; gebruik controlestalen; detectielimiet; uitbijters Enkelvoudige lineaire regressie: correlatie, regressie, best passende rechte (kleinste kwadratenmethode), SE, invloed van SE op a en b (betrouwbaarheidsinterval), voorspellen en terugrekenen (betrouwbaarheidsinterval), regressie door de oorsprong, LIJNSCHATTING (Excel), spreidingsdiagram, residuele plot Methodevergelijking (met lineaire regressie en met bias- en ratioplot)   STUDIEMATERIAAL Hoofdstukken 1 tem 6 uit de cursus “statistiek” – auteur: Veerle Van Vlaslaer  – Plantijnhogeschool 2007. “Formuleboekje statistiek” (deel 1CH) – auteur: Veerle Van Vlaslaer – Plantijnhogeschool 2007. Rekenmachine. Wetenschappelijke artikels. Cursus statistiek op Bb. aanvullend in de bib: 'Statistics and chemometrics’ Miller&Miller (ISBN 013028885) - 2000. ‘Praktische statistiek voor het laboratorium’ Klaessens en Van Leeuwen (ISBN 9071694526) - 1996. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 13  lesuren   36,11 practicum en oefeningen: 2  lesuren   05,56 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 19  klokuren   52,78 Verdere toelichting: Hoorcolleges met oefeningen. De oefeningen en toepassingen komen zo veel mogelijk uit de dagelijkse praktijk van het chemisch lab. Zelfstandig werk: oplossen van de extra opgaven in de cursus, feedback van de lector tijdens de lessen. De nadruk ligt volledig op het praktijkgericht toepassen van de statistiek: alle voorbeelden, oefeningen komen uit het lab en we proberen zoveel mogelijk de computer voor de berekeningen in te schakelen. Andere begeleidingsmomenten: (individuele) vraagstelling en feedback door lector (e-mail) . EVALUATIE Eerste examenperiode Integratieve toets INT3-2. Open-boek’ toetsing: het boek is het formuleboekje statistiek (deel 1CH) en bevat geen opgeloste oefeningen. Gebruik van een rekenmachine is toegelaten. Samenstelling van de vragen met inbreng vanuit deze component: hoogstens 50% van de vragen zijn louter kennisvragen (correct toepassen van de statistische technieken, correcte uitvoeren van berekeningen) en - minstens 50% van de vragen zijn interpretatievragen (correct kiezen voor een bepaalde techniek, interpretatie van de resultaten, interpretatie van de onderzoeksresultaten van derden). tijd voor examinering uren 2 %    05,56 Tweede examenperiode Integratieve toets INT3-2. Open-boek’ toetsing: het boek is het formuleboekje statistiek (deel 1CH) en bevat geen opgeloste oefeningen. Gebruik van een rekenmachine is toegelaten. Samenstelling van de vragen met inbreng vanuit deze component: hoogstens 50% van de vragen zijn louter kennisvragen (correct toepassen van de statistische technieken, correcte uitvoeren van berekeningen) en - minstens 50% van de vragen zijn interpretatievragen (correct kiezen voor een bepaalde techniek, interpretatie van de resultaten, interpretatie van de onderzoeksresultaten van derden).

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Elektromagnetische verschijnselen    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Licht en materie Elektriciteit Afstudeerrichting: -:- Code: 10088 Academiejaar: 2007-2008 Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:3 Aantal studiepunten: 4 Wegingscoëfficient: 4 Totaal aantal contacturen: 39 Totaal studietijd: 104 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Nachtegaele Hubert   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Elektriciteit    Component behoort tot O.O.: Elektromagnetische verschijnselen Afstudeerrichting: -:- Code: 10089 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 57 Totaal aantal contacturen: 22 Totaal studietijd: 59,28 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Nachtegaele Hubert   KORTE OMSCHRIJVING De elementaire begrippen uit de elektriciteitsleer worden herhaald via practica-opdrachten. Daarnaast worden ze verder uitgediept binnen een fysico–chemisch kader: we behandelen elementaire begrippen uit de elektrochemie en leggen daarbij de nadruk op de elektrische en fysische grootheden die daarbij een rol spelen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student kent de basisgrootheden van elektriciteit. De student kent de inleidende begrippen over elektrochemie. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Opleidingsonderdeel "evenwichten" uit periode 2 dient gevolgd te zijn. Andere begincompetenties Studenten uit richtingen van middelbaar onderwijs met beperkte aandacht voor wiskunde en wetenschappen wordt aangeraden om bij het begin van het academiejaar (of tijdens de daaraan voorafgaande weken) de aangeboden middelen te gebruiken om zich bij te werken (vooral op gebied van basisvaardigheden wiskunde). Daarvoor worden e-learning middelen aangeboden (zie verdere toelichting). LEERINHOUDEN De basisbegrippen uit de elektriciteitsleer worden aangebracht via enkele practica. De hoorcolleges geven een inleiding in de elektrochemie. Komen aan bod: Basisgrootheden elektriciteit elektrolyse galvanische cel reductiepotentialen STUDIEMATERIAAL Cursus - "Elektrochemie" - auteur: Hubert Nachtegaele - Plantijnhogeschool 2007. On-line aangeboden cursusonderdelen (zie verdere toelichting). E-learning pakketten. Practica-opdrachten (auteur: H. Nachtegaele) die door de studenten buiten het lab voorbereid moeten worden (zie ook "verdere toelichting"):  1) T-afhankelijkheid van enkele elektrische grootheden  2) Enkele elementaire AC-stroomkringen  3) Opmeten van karakteristieken van een zonnecel  4) Productie van elektriciteit uit waterstof WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 7  lesuren   11,48 practicum en oefeningen: 13  lesuren   21,31 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 39  klokuren   63,93 Verdere toelichting: De cursus kunnen de studenten in afgedrukte vorm aanschaffen. Enkele aanvullingen worden in elektronisch vorm verdeeld omwille van de interactiviteit (rekenbladen, presentaties, simulaties, e-learning, figuren in kleur, FAQ, ...). Ook alle teksten voor de practica en aanvullend materiaal (planning van de practica, rekenbladen, foto's van materiaal, handleidingen toestellen, ...) worden enkel in elektronische vorm verdeeld. Practica-opdrachten komen in een rotatiesysteem. De studenten krijgen 2 weken voor het begin van de periode de planning daarvan (wie welke week welke opdracht moet uitvoeren). Het elektronisch aangeboden studiemateraal is steeds ter beschikking via de e-campus (http://e-campus.plantijn.be/), binnen de e-campus op P:\Educatie\Lector aan Student\LV\fysica\index.htm. Van de studenten wordt verwacht dat ze zich vertrouwd maken met deze manier van werken, en dat ze op de afgesproken manier gebruik maken van de door de hogeschool aangeboden ICT-middelen. E-learning middelen worden via de e-campus aangeboden via snelkoppelingen in het browser-startscherm (of rechtstreeks naar http://srv755/COO). Dit geldt ook voor e-learning inleidingslessen voor studenten met beperkte wiskunde en wetenschappen-achtergrond. EVALUATIE Eerste examenperiode a) Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel INT3-2 (ongeveer 90% van de punten): Deze integratieve toets behandelt in gelijke mate... de leerstof en oefeningen die aan bod gekomen zijn tijdens de hoor- en werkcolleges de kennis en vaardigheden die verworven zou moeten worden tijdens de voorbereiding, uitvoering en verwerking van de practica. Oefeningen en vaardigheden waarop extra geoefend kan worden via de e-learning middelen krijgen extra aandacht in de integratieve toets. b) Permanente evaluatie (ongeveer 10% van de punten): van de practica-opdrachten (voorbereiding, uitvoering, samenwerking, verwerking, eventueel verslaggeving). Controle op het gebruik van het e-learning zelfstudiemateriaal (tracking-systeem). De verdeling van de punten over integratieve toets (±90%) en permanente evaluatie (±10%) betekent niet dat de practica slechts voor 10% meetellen: in de integratieve toets handelt ongeveer de helft van de vragen over kennis en vaardigheden die tijdens de practica verworven en/of ingeoefend moeten worden. tijd voor examinering uren 2 %    03,28 Tweede examenperiode De punten behaald voor permanente evalutie worden van de eerste naar de tweede examenperiode overgenomen. Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Licht en materie    Component behoort tot O.O.: Elektromagnetische verschijnselen Afstudeerrichting: -:- Code: 10090 Academiejaar: 2007-2008 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: : Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 43 Totaal aantal contacturen: 17 Totaal studietijd: 44,72 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Nachtegaele Hubert   KORTE OMSCHRIJVING De fysische aard van licht wordt beschreven met het oog op het begrijpen van de interactie van licht met materie. Dit vormt de voorbereiding op het begrijpen van allerlei spectroscopische methoden die later bij de chemische analyses behandeld worden. Tijdens de practica komen de klassieke optische lab-toepassingen aan bod. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student bezit de elementaire kennis  over het duaal karakter van licht. De student heeft kennis over toepassingen van "polarimeter" en "refractometer". VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Opleidingsonderdeel "evenwichten" uit periode 2 dient gevolgd te zijn. Andere begincompetenties Studenten uit richtingen van middelbaar onderwijs met beperkte aandacht voor wiskunde en wetenschappen wordt aangeraden om bij het begin van het academiejaar (of tijdens de daaraan voorafgaande weken) de aangeboden middelen te gebruiken om zich bij te werken (vooral op gebied van basisvaardigheden wiskunde). Daarvoor worden e-learning middelen aangeboden (zie verdere toelichting). LEERINHOUDEN Licht als golfverschijnsel Deeltjeskarakter van licht Golgkarakter van elementaire deeltjes (basisbegrippen) Elementaire optica, i.h.b. de klassieke lab-toepassingen ervan. STUDIEMATERIAAL Cursus - "licht en materie" - auteur: Hubert Nachtegaele - Plantijnhogeschool 2007. On-line aangeboden cursusonderdelen (zie verdere toelichting). E-learning pakketten. Practica-opdrachten (auteur: H. Nachtegaele) die door de studenten buiten het lab voorbereid moeten worden (zie ook "verdere toelichting"): 5) refractometer enz... 6) polarimeter enz... 7) optica WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 5  lesuren   10,64 practicum en oefeningen: 10  lesuren   21,28 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 30  klokuren   63,83 Verdere toelichting: De cursus kunnen de studenten in afgedrukte vorm aanschaffen. Enkele aanvullingen worden in elektronisch vorm verdeeld omwille van de interactiviteit (rekenbladen, presentaties, simulaties, e-learning, figuren in kleur, FAQ, ...). Ook alle teksten voor de practica en aanvullend materiaal (planning van de practica, rekenbladen, foto's van materiaal, handleidingen toestellen, ...) worden enkel in elektronische vorm verdeeld. Practica-opdrachten komen in een rotatiesysteem. De studenten krijgen 2 weken voor het begin van de periode de planning daarvan (wie welke week welke opdracht moet uitvoeren). Het elektronisch aangeboden studiemateraal is steeds ter beschikking via de e-campus (http://e-campus.plantijn.be/), binnen de e-campus op P:\Educatie\Lector aan Student\LV\fysica\index.htm. Van de studenten wordt verwacht dat ze zich vertrouwd maken met deze manier van werken, en dat ze op de afgesproken manier gebruik maken van de door de hogeschool aangeboden ICT-middelen. E-learning middelen worden via de e-campus aangeboden via snelkoppelingen in het browser-startscherm (of rechtstreeks naar http://srv755/COO). Dit geldt ook voor e-learning inleidingslessen voor studenten met beperkte wiskunde en wetenschappen-achtergrond. EVALUATIE Eerste examenperiode a) Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel INT3-2 (ongeveer 90% van de punten): Deze integratieve toets behandelt in gelijke mate... de leerstof en oefeningen die aan bod gekomen zijn tijdens de hoor- en werkcolleges de kennis en vaardigheden die verworven zou moeten worden tijdens de voorbereiding, uitvoering en verwerking van de practica. Oefeningen en vaardigheden waarop extra geoefend kan worden via de e-learning middelen krijgen extra aandacht in de integratieve toets. b) Permanente evaluatie (ongeveer 10% van de punten): van de practica-opdrachten (voorbereiding, uitvoering, samenwerking, verwerking, eventueel verslaggeving). Controle op het gebruik van het e-learning zelfstudiemateriaal (tracking-systeem). De verdeling van de punten over integratieve toets (±90%) en permanente evaluatie (±10%) betekent niet dat de practica slechts voor 10% meetellen: in de integratieve toets handelt ongeveer de helft van de vragen over kennis en vaardigheden die tijdens de practica verworven en/of ingeoefend moeten worden. tijd voor examinering uren 2 %    04,26 Tweede examenperiode De punten behaald voor permanente evalutie worden van de eerste naar de tweede examenperiode overgenomen. Integratieve toetsing over het gehele opleidingsonderdeel.

 

1 Chemie - 1CH - Onderdelen - Project : aspirine    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: -:- Code: 00140 Academiejaar: 2007-2008 Type: kern Niveau: inleidend Programmajaar: 1 Periode binnen het modeltraject: P:3 Aantal studiepunten: 4 Wegingscoëfficient: 4 Totaal aantal contacturen: 4 Totaal studietijd: 104 Deeltijds programma: Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Janssens Carla Santens Roald   KORTE OMSCHRIJVING In het project wordt er gewerkt rond aspirine. Dit is een product dat de studenten kennen. Het wordt vaak gebruikt als pijnstiller of anti-stollingsmiddel en hierdoor is veel informatie beschikbaar (internet en literatuur). De verschillende experimenten, die hierop kunnen worden uitgevoerd sluiten goed aan bij de theorie, die als basiskennis wordt voorzien als afsluiting van het 1° jaar. Synthese, karakterisatie en analyse van een generisch product wordt uitgevoerd. Ook preparaten van andere fabrikanten worden onderzocht.      COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH101 Hij / zij kan plannen en organiseren. CH102 Hij / zij denkt analytisch en professioneel. CH103 Hij / zij toont leerbereidheid. CH104 Hij / zij is kritisch ingesteld. CH105 Hij / zij is stressbestendig en assertief. CH106 Hij / zij is sociale vaardig en loyaal. CH107 Hij / zij heeft verantwoordelijkheidszin en is betrouwbaar. CH108 Hij / zij toont zin voor initiatief en heeft doorzettingsvermogen. CH109 Hij / zij is veiligheids- en milieubewust. CH110 Hij / zij kan rapporteren. CH111 Hij / zij kan werken in een multiculturele en internationale omgeving. Algemene beroepsgerichte competenties CH212 Hij / zij laat een vakoverschrijdende en geïntegreerde kennis en deskundigheid zien in de verschillende takken van de chemie, toegepaste fysica, biochemie en microbiologie. CH213 Hij / zij beschikt over goede laboratorium- en technologische vaardigheden, kan deze toepassen in concrete praktijksituaties en kan daarbij de moderne informaticahulpmiddelen gebruiken. CH214 Hij / zij is in staat tot multidisciplinaire probleemanalyse en bezit een sterk gevoel voor kwaliteitsborging. Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1. De student kan een eenvoudige organische synthese en zuivering zelfstandig uitvoeren. 2. De student kan een potentiometrische zuurbase titratie uitvoeren . 3. De student kan een VIS spectrometrische analyse uitvoeren 4. De student kan het belang van de meetomstandigheden op de meetwaarden inschatten 5. De student kan de invloed van de zuurtegraad op de reactiesnelheid inzien 6. De student kan mondeling en schriftelijk rapporteren over een wetenschappelijke opdracht. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn   Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Alle opleidingsonderdelen van periode 3 dienen gevolgd te zijn. Actieve deelname aan alle labo's van periode 3 is een absolute vereiste. Andere begincompetenties kennis, vaardigheden en attitudes uit periodes 1, 2 en 3. LEERINHOUDEN Synthese, zuivering en karakterisatie van aspirine. Bepaling van aspirine door weging, titratie en colorimetrie. Onderzoek van de kinetica van de hydrolyse van aspirine. Bepaling van de stoechiometrie van het gekleurd ijzer-salicylaatcomplex. STUDIEMATERIAAL cursussen van periode 3. literatuur en internet. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 0  lesuren   00,00 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 104  klokuren   96,30 Verdere toelichting: hoorcollege; voorstelling van het project. werken in projectgroep. zelfstandig werk in lab. EVALUATIE Eerste examenperiode groepsproces. groepsproduct (verslag, powerpoint presentatie). individuele bijdrage. individuele integratieve schriftelijke toets INT3-4 (de bijdrage van de verschillende delen staan beschreven in het algemene CGO-boek). tijd voor examinering uren 4 %    03,70 Tweede examenperiode Enkel de schriftelijke toets kan hernomen worden; de scores op de andere componenten blijven behouden.